In een wereld die wordt gedomineerd door exponentiële trends, is het welbeschouwd niet logisch dat we vaak nog lineair denken en werken. Onze bedrijven zijn meestal zelfs letterlijk lineair ingericht, met verantwoordelijkheden die “in de lijn” zijn georganiseerd en vaak ouderwetse command en control structuren. Niet voor niets hebben bedrijven als Netflix, Über, Zappos en Google een slimmere structuur en cultuur met meer vertrouwen en vrijheid, waardoor ze sneller kunnen innoveren dan traditionele partijen.
Steeds meer leiders van traditionele bedrijven merken dan ook dat ze met de bestaande organisatie-cultuur en structuur hun talent (en daarmee de broodnodige innovatie) meer in de weg zitten dan supporten. Vertrouwen geven en loslaten is de oplossing.
Maar dat is ook best eng. Er zijn immers veel vooroordelen over meer autonomie. Dit zijn de belangrijkste mythes die ik graag ontzenuw:
Mythe 1: Meer autonomie leidt tot anarchie
De angst van elke leider: ik laat de organisatie over aan mijn mensen en die maken er een puinhoop van. Niets blijkt minder waar te zijn. Mensen die in hun dagelijkse leven grote besluiten nemen, zoals het kopen van een huis, het krijgen of adopteren van kinderen of aan het verkeer deelnemen, zijn ook tijdens hun werk in staat om grote besluiten te nemen. Er is één cruciale randvoorwaarde: behandel volwassenen ook echt als volwassenen. Dat betekent dat wie verantwoordelijkheid neemt ook echt de verantwoordelijkheid heeft, inclusief de consequenties.
Vrijheid zonder verantwoordelijkheid werkt vrijblijvendheid in de hand. Maar vrijheid vanuit verantwoordelijkheid zorgt voor betrokkenheid, gezond verstand en een gezondere bedrijfsvoering. Als kers op de taart zijn mensen die meer autonomie hebben ook nog eens minder vaak ziek en een stuk gelukkiger. En vooral dat laatste leidt weer tot gelukkiger klanten.
Mythe 2: autonomie is soft en niet commercieel
Ik heb het genoegen de laatste 2 jaar samen te werken met Ricardo Semler, die al in de jaren tachtig zijn zelfsturende principes invoerde. Samen hebben we nu een onderneming. En één ding is zeker: de ‘Semco Style‘ is zeer resultaatgericht en het tegenovergestelde van soft. Mensen die in zijn bedrijven werken verdienen allemaal meer (tot 3 keer zoveel) dan ze bij benchmark bedrijven zouden verdienen.
Maar bovenal hebben zijn ondernemingen gemiddeld 43% betere bedrijfsresultaten, 88% hogere medewerkerstevredenheid, minder dan 1% verloop, hogere klanttevredenheid en minder ziekteverzuim. Het verschil? De teams stellen samen vast wat de doelen zijn, waardoor de doelen beter haalbaar zijn en meer draagvlak hebben dan opgelegde doelen.
Mythe 3: Zelfmanagement leidt tot inefficiëntie op de werkvloer
Gezond verstand is een van de belangrijkste fundamenten van zelfsturing. En eigenlijk weet iedere leider of manager het wel: de mensen op de werkvloer weten precies hoe ze hun werk het beste moeten uitvoeren. Of het nu zorgprofessionals, docenten, monteurs of advocaten zijn: laat het werk over aan de professionals en het gaat beter.
Een professional heeft geen manager nodig
Een professional heeft geen manager nodig. Interessant is dat teams die zelf over hun processen nadenken tot dezelfde of slimmere procesverbeteringen komen als dure consultants. Zelf heb ik meegemaakt dat in één van de bedrijven waarvoor ik verantwoordelijk was, de conversie van offertes binnen een jaar steeg van 37% naar boven de 70%, toen een team besloot dit op hun eigen manier aan te pakken. Dat zijn cijfers die voor zich spreken.
Mythe 4: Mensen die hun salaris zelf mogen bepalen trekken het bedrijf leeg
De grootste angst over autonomie heeft te maken met een van onze grote nationale taboes: het salaris. “Als mensen zelf hun salaris mogen bepalen gaan we failliet!” Is de gedachte. het tegendeel blijkt waar. Wel zijn er een paar belangrijke randvoorwaarden. Zo moeten alle cijfers consequent transparant en beschikbaar zijn, zodat iedereen weet wat er te verdelen is.
Ook moeten de taken, processen, doelstellingen en bedreigingen volstrekt helder zijn. En natuurlijk moet iedereen precies weten wat zijn bijdrage is aan dit alles. Kortom financiële autonomie op de werkvloer vraagt ondernemerschap en verantwoordelijkheid van iedereen.
Mythe 5: Zelfsturing is een hype die wel weer overwaait
VOC schepen, destijds de meest innovatieve, disruptive transportmiddelen, werden gebouwd door zelfsturende teams. Semco was in de jaren 80 al volledig zelfsturend. Maar Romeinse legereenheden deden het al twee duizend jaar geleden. Zelfs het internet is feitelijk een zelfsturend, niet-hiërarchisch medium.
Wij mensen zijn sociale wezens met een verdomd goed ontwikkeld stel hersens. Is een autonome manier van werken, in teams die zichzelf managen, door de eeuwen heen niet gewoon de allerbeste manier gebleken om onze menselijke kwaliteiten tot hun recht te laten komen?
