Het kabinet heeft het even voor zich uitgeschoven, maar nu lijkt het tijd geworden om knopen door te hakken: wat moeten we aan met die zzp’ers? Begin december moet een rapport van een interdepartementale werkgroep verschijnen waarin ambtenaren van verschillende ministeries ‘studeren op de positie van zzp’ers op de arbeidsmarkt’.
Volgens het FD komt het erop neer, dat de groei van het aantal zzp’ers – nu zo’n 800.000 – moet worden afgeremd. En dat kan prima door te snijden in de fiscale faciliteiten waarvan zij profiteren, zoals de zelfstandigenaftrek, startersaftrek en de MKB winstvrijstelling. Ook moet schijnzelfstandigheid worden tegengegaan, maar daarvoor wordt de VAR al vervangen door een systeem, dat de verkapte werknemers van de echte ondernemende zelfstandigen scheidt.
‘Uit onderzoek blijkt dat maar 2 tot 4 procent van alle zzp’ers een schijnzelfstandige is,’ reageert Esther Raats-Coster, voorzitter van belangenorganisatie PZO-ZZP. ‘Maar wij zijn wel groot voorstander van het oplossen van dat dilemma: wij willen niet dat mensen gedwongen als zelfstandige aan de bak moeten. Wij pleiten echter voor een integrale aanpak: eerst zaken helder onderzoeken, dan analyseren en dan maatregelen nemen, niet eerst maatregelen nemen terwijl het onderzoek en de analyse nog loopt.’
Die schijnzelfstandigheid lijkt bijzaak, het leeuwendeel van de zzp’ers kiest voor een ondernemend bestaan met alle risico’s van dien. Wat dat betreft zijn de plannen van het kabinet om te kappen met de fiscale stimuli wel een domper. Het is nog te vroeg om vast te stellen, welke kant Den Haag daarmee opwil, zegt Raats-Coster. ‘Maar er wordt nu gedaan alsof mensen er een flatscreen van kopen, terwijl de regelingen bedoeld zijn als steuntje in de rug: ondernemers hebben die aftrek nodig om hun arbeidsongeschiktheid en oudedag te regelen, en te investeren in hun eigen scholing.’
Het ‘probleem’ van zzp’ers is, dat ze niet bijdragen aan de pensioenkassen, over hun eerste duizenden euro’s winst geen belasting afdragen en in de regel snel terugvallen op uitkeringen, als hen iets overkomt waartegen ze zich niet hebben verzekerd. Het legioen zou ons stelsel van sociale zekerheid uithollen. En dat is nu precies waartegen die belastingaftrek ooit in stelling is gebracht, zegt Raats-Coster. ‘Wil je de uitholling versnellen, dan moet je ze juist afschaffen.’ Maar er zijn toch zzp’ers die weinig regelen en lekker spenden in plaats van zich te verzekeren? ‘Ik raad dat iedereen overigens af, maar wij zijn er helemaal niet tegen als de aftrekmogelijkheden gekoppeld zouden worden aaneen gericht doel: het investeren in zekerheid, de oude dag en scholing.’
‘Waar wij langzamerhand wel moe van worden, is dat de politiek denkt dat de wereld bestaat uit 2 partijen: werkgevers en werknemers. Dit terwijl 11 procent van de werkzame bevolking zelfstandige is. Men probeert steeds de zzp’er in één van de bestaande hokjes te stoppen. Zie het als een blokkendoos, waar je een vierkant blokje in een rond gat probeert te duwen. Een kind van twee snapt dat dat niet kan.’ Zzp’ers verdienen hun eigen plek in de markt, vindt PZO-ZZP. ‘Het is een derde poot, naast die van de werkgevers en werknemers.’
