Elon Musk is de man die onlangs in het nieuws kwam met de Hyperloop (foto onder), een idee voor een supersnel vervoersmiddel tussen Los Angeles en San Francisco. Nog iets uit zijn koker: een plan voor een vliegtuig dat verticaal opstijgt en volledig elektrisch is. Spannend, maar Musk – in 2002 verdiende hij 180 miljoen dollar met de verkoop van online betaaldienst PayPal- doet meer dan alleen maar proefballonnetjes oplaten. Hij behaalt resultaten. Met beurslieveling Tesla, de maker van luxe elektrische auto’s, heeft hij inmiddels menig Hollywoodster tot elektrisch rijden weten te verleiden. SpaceX, in 2002 door hem opgericht, is het eerste commerciële ruimtebedrijf dat het ISS ruimtestation van NASA bevoorraadt. En met SolarCity weet hij Amerikaanse burgers aan de zonnepanelen te krijgen. Hoe denk je net als hij?
1. Denk heel groot
SpaceX (foto onder) verricht nu hand- en spandiensten voor NASA. En van de Tesla’s rijden er aan de einde van het jaar misschien pas zo’n 26.000 rond. Het doel van Musk reikt echter veel verder. Met SpaceX wil de ondernemer nog voordat hij oud en grijs is de eerste man zijn die voet zet op Mars. Zijn droom: multi-planetair leven mogelijk maken. In zijn visie wordt reizen in de ruimte net zo gewoon wordt als vliegen. En met Tesla en SolarCity wil hij ervoor zorgen dat tegen die tijd olie niet meer nodig is voor de productie en consumptie van energie. Hij stelt zich op als de John D. Rockefeller of Henry Ford van de 21ste eeuw. Hij probeert nieuwe technologieën en ontdekkingen naar de grote massa te brengen. De les: durf bij alles een gewaagd einddoel voor ogen te hebben. Musk tijdens een interview met Management Team, dat morgen op site te lezen is: ‘Ik ben optimistisch over de toekomst, maar we moeten deze kansen grijpen zolang het nog mogelijk is. Ooit worden we getroffen door grote natuurrampen of door nieuwe oorlogen en doen we misschien weer een stap terug in beschaving.’
2. Denk tegendraads
Musk kan rekenen op veel weerstand, zeker bij de start van zijn bedrijf. Zo was elektrisch rijden min of meer dood verklaard door de auto-industrie, omdat het maken van batterijen te duur zou zijn. En critici hielden het voor onmogelijk dat er een plek in de ruimte zou zijn voor een commercieel bedrijf. Dergelijke obstakels zijn er juist om overwonnen te worden, volgens Musk. Zo heeft hij met SpaceX (foto onder) via deels herbruikbare raketten de kosten van lanceringen al flink naar beneden gebracht en met Tesla is hem gelukt om wél een goedkope batterij in elkaar te sleutelen. De les: richt je aandacht op de dingen die anderen niet voor mogelijk achten.
3. Specialiseer je juist niet (en luister naar jezelf onder de douche)
Musk is niet iemand die een niche opzoekt en expert is op één terrein. De ondernemer – bedrijfskundige en verstand van natuurkunde – houdt zich juist met zeer uiteenlopende dingen bezig en zorgt ervoor dat hij van alles iets af weet. Dat hij als doorgewinterde Silicon Valley-ondernemer aanvankelijk niets van rackettechnologie of auto’s bouwen wist, weerhield hem niet om bedrijven te starten. Het ene moment buigt hij zich over het design van een nieuwe raket, dan weer sleutelt hij een financieel plan in elkaar voor de financiering van zonnepanelen. De les: probeer dus vooral niet goed te zijn in één ding. Wanneer je bereid bent snel te leren, kun je ook in onbekende markten heel succesvol zijn. En waar hij dan zijn ingevingen krijgt? Musk: ‘Ik heb geen vast ritueel. Ik luister vooral ‘s ochtends onder de douche goed naar mijn gedachten.’
4. Wees bereid alles te verliezen
Iemand die zijn dromen wil realiseren, moet risico’s nemen. Elon Musk gaat daarin heel ver. ‘Ik kan goed omgaan met het idee om alles te verliezen.’ Musk heeft inmiddels al zijn PayPal-miljoenen in projecten gestoken. In 2008 stond Tesla bijna op omvallen en had hij nog steeds geen succesvolle lancering gerealiseerd met SpaceX. De pot met geld was leeg bij zijn bedrijven en niemand wilde investeren in hem. Hij zette toen zijn laatste beetje geld in, waardoor hij het vertrouwen won van nieuwe investeerders. Musk: ‘Het was voor mij geen issue of ik al mijn geld zou inzetten.’
Ook zorgde hij ervoor dat hij na een mislukte lancering al na een maand een nieuwe lancering deed. Hij werd in de ruimtevaartindustrie als waaghals gezien, maar de gok was een succes. Het leverde hem een contract met NASA op van 1,6 miljard dollar waardoor de toekomst opeens weer rooskleurig werd. De les: als je echt grote dingen wilt bereiken, moet je bereid zijn ook alles te verliezen. Musk: ‘Het ergste dat me kan gebeuren is dat ik veel minder mooi kan wonen, dood ga je er niet van.’
5. Beloon risico nemen
Neem niet alleen zelf risico, maar beloon ook ondernemend gedrag van anderen. Musk: ‘Leiders moeten het maken van fouten door medewerkers soms juist belonen.’ Zo’n cultuurverandering moet volgens Musk van de ceo komen richting medewerkers, maar ook van de board of directors en de grootste aandeelhouders richting de ceo. Die moeten minder met de korte termijn bezig zijn en de ceo steunen om beslissingen te nemen, met een blik die verder reikt dan de drie of vier jaar waarop hij wordt afgerekend. Musk: ‘De ceo moet het vertrouwen hebben dat niet elke mislukking leidt tot ontslag en dat hij met een verandering die pas op de lange termijn effect heeft niet aan het werken is voor de bonus van zijn opvolger.’ De les: dien een groter belang dan jezelf.
6. Blijf zelf aan het roer
Dat Musk zijn projecten met eigen geld financiert heeft nog een reden: hij wil de zeggenschap houden. Bij al zijn bedrijven heeft hij een beslissend belang waarmee hij de strategie kan bepalen. Hij beschouwt het een grove fout dat hij bij zijn eerste avonturen – Zip2 en PayPal- zich in de rol van minderheidsaandeelhouder en ‘toeschouwer’ heeft laten drukken. Zodra je venture kapitaal toelaat in een vroeg stadium, gaat het vooral nog om het zo snel mogelijk realiseren van winst en dan beland je in een positie waarin je niet echt meer kunt innoveren. De les: wie een droom heeft, moet niet in een vroeg stadium belangen weggeven om snel te cashen.
7. Bemoei je met details
Musk is een micromanager en een echte ‘product’ ceo. Hoewel hij twee ceo-functies combineert en ook nog eens chairman is bij SolarCity, is het iemand die zich blijft bemoeien met de kleine dingen op de werkvloer. Tekenend is dat hij in de fabriek van Tesla zijn bureau midden op de productievloer heeft staan. Daar laat hij zich de hele dag in supersnelle vergaderingen informeren over hoe het loopt en grijpt zonodig in. Bij Musk gaat dat ver. Zo drukte hij zijn zin door bij Tesla voor een bepaald type versnellingsbak – de vorige ceo dreef hij daarmee tot waanzin – en bemoeide hij zich zelfs met het design van de toiletpotten in het gebouw en de kleur verf van de trappen. Waarom hij details belangrijk vindt? Musk: ‘Muggenziften levert vaak een beter product op. Vaak moet je daarom het onmogelijke van anderen eisen.’ De les: grote lijnen zijn belangrijk, maar bijt je vooral ook vast in de details.
8. Zoek actief naar negatieve feedback
Van ja-knikkers moet Musk niets hebben. Hij wil snel weten wat er mis is met een product of wat er verbeterd kan worden. Iemand met drie bedrijven en vele vergaderingen per week heeft immers geen tijd te verliezen. Musk: ‘Ik vraag mensen altijd direct wat ze er niet goed aan vinden. Ook besteed ik altijd meer tijd aan het slechte nieuws dan aan het goede nieuws.’ Zijn les: ga actief op zoek naar kritiek. Complimentjes zijn goed voor je ego, maar niet voor je producten. En eis die houding van je team. Musk: ‘Niemand is perfect en iedereen maakt fouten, maar iemand die mij een fout niet meldt, een probleem laat ontstaan, het zelf denkt op te lossen, maar het toch uit de hand laten lopen, die is vrij zeker van zijn ontslag.’
Is Elon Musk de nieuwe Steve Jobs? We spraken met Elon Musk in Palo Alto. In het komende magazine van Management Team een uitgebreid interview met de ondernemer.
