Stel je buitenaardse wezens voor met een superieure intelligentie. Ze speuren het universum af naar planeten in nood. Maar ze geloven sterk in grondig vooronderzoek en dus bestuderen ze eerst onze boeken, geschriften en websites.
‘Sla die blauwe planeet maar over’, zeggen ze vervolgens. ‘Die hebben geen hulp nodig!’. Jammer, want we zouden het goed kunnen gebruiken. We zijn op papier namelijk veel slimmer dan in werkelijkheid.
Welkom in de wondere wereld van de Kennisparadox.
Oerbrein
Waarom doen we niet gewoon wat we opschrijven? We weten het zó goed allemaal. Over zowat elk onderwerp en elke probleemstelling liggen dikke pillen op ons te wachten en braakt het internet voortdurend kennis over ons uit. Maar het is teveel, te complex, te overdonderend. Ons oerbrein kan deze informatieoverload simpelweg niet verwerken. In plaats daarvan vallen we terug in sleur en routine en verandert er in de regel maar heel weinig aan ons gedrag.
Simpelheid
Ho, wacht even! ‘Oerbrein’ zeg je? Maar wij zijn toch Homo Sapiens Sapiens, de denkende, moderne mens? Dat klopt, maar onze hersenen zijn oeroud. We hebben miljoenen jaren als jager/verzamelaars over de savannen gezworven toen onze omgeving nog relatief eenvoudig was. Onze groepen waren klein en iedereen kende iedereen.
Maar onze leef- en werkomgeving is de afgelopen paar duizend jaar zó snel veranderd dat we nu leven in een complexe wereld die feitelijk niet meer bij ons past. Het stuurt meer kennis en informatie op ons af dan we aankunnen: we lijden aan ernstige verwerkingsbeperking.
Slim
Het is dus niet dat we niet weten hoe het moet, hè? Op papier zijn we ongelofelijk slim maar onze praktijk loopt daar ver op achter. Kijk maar eens om je heen in je eigen organisatie of buig je bijvoorbeeld eens over onze overheidsprojecten.
We verspillen miljoenen en miljarden en de mens heeft er ernstig onder te lijden. Het wordt tijd dat we ingrijpen: we moeten de Kennisparadox leren omzeilen.
Maar hoe dan? Ik licht een tipje van de sluier op:
1. Gebruik de Kleine Groep!
Vergeet de multinationals en mammoetconcerns; wij mensen ervaren totaal geen band met dit soort gedrochten! We houden ons schuil in Kleine Groepen van vijf tot vijftien soortgenoten waar we dagelijks het meest frequent mee in verbinding staan. Daar kennen we iedereen en daar voelen we ons veilig.
2. Stof onze wetenschappelijke kennis af!
Het is werkelijk niet te geloven wat we allemaal al weten over de menselijke soort en haar samenwerkingsverbanden. Het een na het andere onderzoek uit de wetenschap toont aan hoe wij primaten in elkaar zitten. We hoeven het alleen nog maar toe te passen.
3. Herhaal-herhaal-herhaal en oefen-oefen-oefen!
Om kennis en informatie in onze hersenen vast te spijkeren moeten we het overbrengen van ons kortetermijngeheugen naar ons langetermijngeheugen. De enige manier om dat te doen is herhalen-herhalen-herhalen en oefenen-oefenen-oefenen. Zo werkt ons brein nou eenmaal.
4. Denk klein en doe serieel!
Te groot en teveel blijkt in de praktijk niet te werken. Te complex en te snel evenmin. Om iets blijvend te laten beklijven moeten we het stapsgewijs en in hapklare brokken aandienen. We mogen kennis en informatie ook best wel eens overbrengen alsof we allemaal tien jaar oud zijn.
5. Doseer en temporiseer!
Doorbreek het dilemma van alles-of-niets! Dam de informatiestroom in en verlaag het tempo, match input met output en inhoud met potentie. Hoe? Voorbeeldje: maak het uit met je smartphone! Dat betekent niet dat je geen vriendjes mag blijven, he? Laat hem eens op je nachtkastje liggen als je beneden gaat eten met je soortgenoten. Je mist niks!
Tot slot: ik zie je denken; praten over een informatieoverload en dan toch gewoon weer het zoveelste boek aan de stapel toevoegen. Heel goed, ik zou geen knip voor de neus waard zijn als ik daar niet iets op had gevonden. De kenniskermis is namelijk zelf ook een kenniskermis!
Je kunt het boek op drie manieren lezen: als borrelhapje, als dagschotel en als zesgangendiner. De kunst van informatiesurvival begint zodra jij de eerste bladzijde openslaat en een keuze maakt.
Veel plezier!
Bart Flos is klaagcoach, inspirator en bestsellerauteur van Het anti-klaagboek, Het anti-sleurboek en Het perfecte project. Vandaag verschijnt zijn nieuwe boek: De kenniskermis – Overleven in een zee van informatie
