Eigenlijk weet je het heel goed. Eigenlijk weet iedereen het heel goed. En toch houden we het in stand. We blijven maar dia’s vol met bullet points gebruiken in onze presentaties. Je hebt vast wel eens van Death by Powerpoint gehoord, de term die gebruikt wordt om oersaaie presentaties vol lijsten met opsommingstekens en afgezaagde afbeeldingen aan te duiden. Al in 2001 schreef Seth Godin een tien pagina’s tellend e-bookje, genaamd met Really Bad PowerPoint. In dit boekje legt hij haarfijn uit waarom iedereen slechte presentaties maakt. We zijn nu zeventien jaar verder en Seth Godin is niet bepaald de enige die hierover geschreven heeft. We hebben nog maar weinig geleerd.
We denken dat het zo hoort
Hoe kan het toch dat een dergelijk fenomeen dat we allemaal afkeuren zo hardnekking blijft bestaan? Dit antwoord is eenvoudig: het is makkelijk te gebruiken, we zijn het gewend en we denken dat het zo hoort. Oorspronkelijk was PowerPoint niet eens bedoeld voor het maken van presentaties, maar als tool voor slimmer en sneller communiceren tussen afdelingen van een organisatie. Eigenlijk dus als een tool om memo’s te versturen. Daar zou het prima voor werken, maar feit is dat PowerPoint tegenwoordig een presentatietool is. Het is overigens bijna onmogelijk om geen bullets te gebruiken in PowerPoint.
Bullets werken niet voor jou
Bullet points zijn natuurlijk niets meer dan een lijstje, een opsomming. Je gebruikt ze om informatie puntsgewijs en toegankelijk weer te geven. Niets mis mee, zou je denken; het is overzichtelijk, het leest lekker snel en het ziet er overzichtelijker uit dan een lap tekst. So far, so good – we denken dat we goed bezig zijn. Gedeeltelijk is dit waar. Zolang jij die bullets voor jezelf gebruikt en niet voor je publiek, is het een prima manier om jouw presentatie voor te bereiden. Alleen, met bullets kun jij geen mensen overtuigen, geen emotie overbrengen en al helemaal niet een publiek voor je winnen. Daar is iets anders voor nodig; jouw enthousiasme, jouw gedrevenheid en jouw overtuigingskracht. En dat stop je niet in wat kogels op een scherm.
Hoe dan wel?
Dus een belangrijkere vraag is: wat doe je eraan?
Het hele idee van lijstjes gebruiken moet uit je hoofd. Het werkt prima als spiekbrief voor jezelf, maar niet voor je publiek. Lijstjes worden te pas en te onpas toegepast in presentaties. Soms zijn ze heel nuttig (bijvoorbeeld als je boodschappen gaat doen), maar de kracht van lijstjes in presentaties wordt zwaar overschat. Ze zijn vooral gericht op de linker hersenhelft. Als je je bedenkt dat het ‘gesproken woord’ ook gericht is op de linker hersenhelft, komt er maar bar weinig binnen in de rechter hersenhelft – en dat is juist ons creatieve brein dat graag beelden ziet.
Het is beter om beide hersenhelften aan te spreken, daarom kun je het beste dat wat je zegt (linker hersenhelft) afwisselen met beeld (rechter hersenhelft). Bovendien kan het publiek niet tegelijkertijd naar jou luisteren en lezen wat er op de slide staat. Het laatste doet jouw publiek sowieso, wat betekent dat de mensen niet meer horen wat jij vertelt – en dat was toch het hele idee van een presentatie.
Gebruik geen bullets
Daarom zou je geen bullets moeten gebruiken in je presentatie. Nooit meer. En laat je niet verleiden, voor je het weet bestaat de helft van je presentatie weer uit saaie slides.
Het is dus prima om je presentatie voor te bereiden in PowerPoint, maar maak daarna pas de presentatie.
Voorbeeld
Als voorbeeld zie je hier een dia uit mijn eigen collectie van lang geleden (toen ik nog veel te leren had). Als ik deze slide opnieuw zou ontwerpen, zou ik van de bullets vier aparte dia’s maken. De eerste bullet zou ik visualiseren met een voorbeeldsite. Aan de hand van dat voorbeeld op het scherm, kan ik vervolgens prima mijn verhaal vertellen. Daarvoor hoef ik niet één letter op die dia te plaatsen.
Praktische tips
- Gebruik niet de standaard templates van je organisatie.
- Gebruik ook niet de standaard templates van PowerPoint.
- Gebruik een tool als Canva ipv PowerPoint. Of elke andere tool die je geen bullets probeert op te dringen.
- Goede oefening: maak je volgende presentatie zonder enige tekst. Gebruik alleen beelden.
- Wees niet lui en neem je voor een echt goede presentatie te maken. Niet voor jezelf, maar voor je publiek. Dat verdient het, want de mensen nemen de tijd om naar jou te komen luisteren.
- “Presenteren is geen opsomming van feiten. Presenteren is een verhaal vertellen.”
