“Philips komt binnen twee jaar met schermen op de markt, die voor het 3D-effect geen speciale brillen vereisen.” Dat verklaarde Philips-topman Rudy Provoost begin 2006 op de Consumer Electronics Show te Las Vegas. Het concern toonde ter plekke een diepteschattingstechniek die gebaseerd is op het gericht uitzenden van lichtstralen. Het was daarmee een regelrechte pionier, want geen enkel ander bedrijf had destijds al de potentie om de markt op te gaan met brilvrije 3D-schermen, die echt het aanzien waard zijn. Het door Philips gelanceerde WOWvx piekte echter te vroeg en kon weinig potentiële afnemers interesseren. Toen in 2009 pretpark De Efteling en Holland Casino nog altijd als één van de weinige klanten een WOWvx-scherm aan de muur had hangen, geloofde de Eindhovense reus niet meer in het sprookje en stopte haar voorlopig laatste kroonjuweel weg in de kluis. De markt was er blijkbaar niet klaar voor.
Herstart
Met het opheffen van Philips 3D Solutions bevond ‘brilloos 3D’ zich in een zwart gat, totdat de techniek dankzij zijn uitvinders in de zomer van 2010 weer licht zag. Drie ex-uitvinders van de Philips-afdeling, De Jong, Van der Horst en Böggemann, bleven aan boord van hun moedermaatschappij, maar waren de stilstand van hun systeem naar verloop van tijd beu. “Ik en Bas waren overgeplaatst naar de LED-divisie van Philips”, vertelt De Jong. “Dat is een interessant werkveld, maar wel een waarvan de ontwikkelingen al jarenlang voorspelbaar zijn. Met brilvrij 3D heeft Philips écht iets bijzonders in handen.” Ze wisten Philips over te halen om 3D-patenten van het bedrijf aan hen te verlenen, onder licentievoorwaarden. Een andere medewerker van 3D Solutions, ‘senior television strategy manager’ Maarten Tobias, completeerde het viertal ‘musketiers’. Niet veel later maakte startup Dimenco zijn debuut op de High Tech Campus, het tot bedrijvenpark omgedoopte, oude hoofdterrein van Philips.
Het viertal voelt dat de wereld van autostereoscopisch 3D ‘spannender’ en ‘ongepolijster’ is. De technologie is nog lang niet uitontwikkeld, maar Dimenco had in 2010 nog altijd wel het initiatief. “De voorsprong die Philips vanaf 2004 had genomen, is er nog steeds”, stelt De Jong. De ondernemers wilden hun groeibriljant verder gaan aanslijpen en ermee de boer op gaan. Dimenco moest inmiddels wel concurrentie naast zich dulden, van onder meer Aziatische elektronicatycoons. De filmscene, en met haar de technologiesector, was namelijk eindelijk enigszins betoverd geraakt door 3D. Automatisch kwam ook de 3D-bril daarmee ter discussie te staan.
De Jong: “Ik heb nog nooit iemand gesproken die blij is met zo’n brilletje. Ik weet zeker dat dit geen keuze is van de consument.” De ex-projectleider van 3D Solutions wijst naar bewegingen in de markt, waaronder de recente verkoopstart van brilvrije 3D-tv’s bij Toshiba. “Nog altijd minder van kwaliteit dan onze schermen, maar zij zijn wel ‘s werelds eerste fabrikant die op kleine schaal volledige televisies met brilvrij 3D is gaan bouwen. Ook Samsung en LG zijn bezig met de technologie. De ene keer zeggen ze volgend jaar een product te lanceren, het andere moment beweren ze pas in 2015 de markt op te komen. Er borrelt iets.”
Moeilijke markt
Omdat 3D-technologie echter nog duur en niet volledig uitontwikkeld is, kiest de tv-consument in crisistijd volgens De Jong ‘nog liever voor het kopen van een iPad.’ En dus richt Dimenco zich eerst op de zakelijke markt. Drie medewerkers proberen de schermen onder naam van Dimenco Displays over de hele wereld aan bedrijven te verkopen. Klanten, vooralsnog voornamelijk uit de VS, Japan en Europa, zetten de displays onder meer op eventlocaties in, of als ‘in-store oplossing’. De Jong: “In winkels kunnen mensen, als ze Nike-schoenen in 3D zien, eerder door het product gegrepen worden en het kopen.” Verder draaien de ondernemers een groot deel van hun omzet met het aanbieden van consultancy op gebied van 3D-displaytechnologie en het bewerken en converteren van 2D en 3D beelden. Onlangs is door Dimenco nog gewerkt aan de bekende Nederlandse speelfilm Nova Zembla.
Het tien man tellende Dimenco schrijft met deze bedrijfsvoering zwarte cijfers, al gaat dat niet makkelijk. Erik van der Tol, oud-directielid van Philips 3D Solutions en sinds april ook aandeelhouder van de startup, ziet dat Dimenco in crisistijd óók voor bedrijven dikwijls te duur is. “Enkele potentiële klanten zeggen dat ze onze producten leuk en hip vinden, maar dat we toch wat aan de dure kant zijn”, wijzend op de prijs van bijvoorbeeld een 52 inch-scherm, à 8000 euro. Dimenco’s superieure kwaliteit is volgens Van der Tol voor sommige prospects ook ondergeschikt aan een gezellig zakendiner en het feit dat ze gewoon ‘iets met 3D willen doen’. “Bij Fransen draait het bijvoorbeeld meer om het bouwen van een klantrelatie met een goed glas wijn”, zegt hij aan de vooravond van een Parijse beurs. “Een Franse concurrent, Alioscopy, levert een mindere kwaliteit, maar doet daar beter zaken. Ze weten vooralsnog zo te winnen”, aldus Van der Tol, die eraan toevoegt dat negen op de tien bedrijven ‘bovendien nog niets van autostereoscopisch 3D af weten’.
Om aarzelingen bij de klant weg te nemen, zijn de ondernemers onderzoek gestart dat moet bewijzen dat hun kwaliteitsproduct geen overbodige luxe is. Hoogwaardig brilloos 3D moet niet, zoals aanbieders van blu-ray spelers lang hebben ondervonden, worden weggezet als nutteloos duur entertainment. Van der Tol: “We mochten onlangs een 3D-scherm bij een filiaal van de Hunkemöller plaatsen. Wat we met zulke stands willen aantonen, is dat mensen langer naar 3D kijken, de uitingen beter onthouden en geneigd zijn producten eerder te kopen.” Van der Tol merkt met een glimlach op dat driedimensionaal getoonde lingerie eigenlijk beter werkt bij mannelijk winkelpubliek. “Nog geen ideale testsituatie. Ik verwacht meer van de proeven die we voor Red Bull bij tankstations uitvoeren, met koelers waar een 23 inch scherm aan vast zit. Op de ene locatie een 2D- en op de andere een 3D-scherm.”
Philips-verleden
Een van de grootste uitdagingen voor spin-off Dimenco is om zijn Eindhovense verleden voorgoed van zich af te schudden. Dankzij Philips heeft het een technologische voorsprong, en verdient het ook geld door zijn aartsvader op 3D-terrein soms van advies te voorzien, maar tegelijkertijd zit de startup vast aan enkele licentievoorwaarden. De licentie houdt onder meer in dat Dimenco op beurzen zijn 3D-schermen mag showcasen, als daarop het logo van Philips prijkt. De Jong: “Op de IFA troefden we Toshiba af met een 60 inch-scherm, zo schreven de aanwezige journalisten. Of onze naam ook in beeld kwam? Nee, dat was het merk van Philips.” Verder zorgt ook een verkoopconstructie met MMD er niet voor, dat Dimenco onder moeders vleugels vandaan komt. Deze Europees-Aziatische fabrikant van monitoren en schermen krijgt 3D-displays van Dimenco aangeleverd, maar heeft een brand license op Philips bedongen en plaatst dus diens merknaam op zijn producten.
Een eerste vaarwel met het verleden deed zich begin dit jaar voor. Dimenco verliet de High Tech Campus, het bedrijvenpark dat ooit volledig van Philips was, en vestigde zich in Veldhoven. Van der Horst: “Hier is de huur lager en bevinden de clean rooms zich dichterbij ons kantoor.” Het bedrijf kan echter pas volledig de couveuse van Philips verlaten, als het eigen technieken en patenten weet te ontwikkelen. “Het grote geld zit natuurlijk in het afgeven van eigen licenties, bijvoorbeeld als het gaat om unieke computeralgoritmen en lensontwerpen”, reageert Van der Horst. De Jong knikt en vult zijn compagnon aan: “Zeker wanneer grote fabrikanten onze techniek als vast onderdeel binnen hun apparatuur inbouwen. Dat is waar we uiteindelijk op hopen en voor gaan. We werken hard om onze technologische voorsprong uit te breiden.”
Toekomst
Daarnaast wacht Dimenco natuurlijk met geduld op de doorbraak op de consumentenmarkt. Als niet alleen Avatar, maar ook films als Kuifje en Nova Zembla vanwege hun 3D-verfilming gewaardeerd worden, dan wordt brilloos 3D automatisch een huiskamerissue. “Meer aandacht kan tot een grotere vraag en tot positievere verkoopprognoses en lagere prijzen leiden”, weet De Jong. “Ik hoop dat over twee jaar de eerste goede en enigszins betaalbare brilvrije 3D-tv op de particuliere markt verschijnt.”
Tot die tijd dingt Dimenco, samen met een handjevol prijsvechters, naar de gunsten van zakelijke klanten. De Jong: “Het is niet één grote vetpot en als we met onze concullega’s praten, vertellen ze je vaak ook als eerste dat ze zwarte cijfers schrijven. Maar in 2012 zal de displayverkoop in deze markt alleen maar verder stijgen. Het is wachten op dat eerste grote project, met een order van meer dan honderd schermen.” Nu geeft Van der Horst zijn partner direct bijval: “Daarmee zouden we onze omzet verdubbelen. Geld dat we goed kunnen gebruiken voor de ontwikkeling van eigen technologie.”
Zou een hereniging met Philips ook tot de mogelijkheden behoren? ““Aannemelijk is het niet, maar niets valt uit te sluiten”, reageert De Jong met een grijns. “We kunnen en willen momenteel ook zonder externe investeerder werken, daardoor zijn we met zijn vijven in staat precies de beslissingen te maken die wij voor ogen hebben. Wel is het management van Philips nog begaan met onze zaak en voorzien ze ons vaak van advies.”
Autostereoscopie?Het fenomeen ‘brilvrije 3D-TV’ bestaat dankzij autostereoscopie, de verzamelnaam voor technieken die 3D-beelden tonen zonder speciale hoofddeksels of brillen te hoeven gebruiken. Een afkorting voor autostereoscopie is ‘Auto 3D’. Een goedkope methode is de parallax barrier-techniek. Deze techniek creëert een 3D-effect door ‘domweg’ een deel van het licht te blokkeren aan de hand van verticale sneetjes in het scherm. Het licht dat ‘overblijft’, wordt naar het linker- en rechteroog gestuurd en creëert zo een 3D-illusie. Omdat er licht verloren gaat, ziet het beeld er tegelijkertijd ook donkerder uit. Bovendien is de kijkhoek beperkt. Veel aanbieders van 3D-mobieltjes maken er gebruik van. Ook de draagbare spelconsole Nintendo 3DS is op parallax barrier gebaseerd. De meest geavanceerde, maar tevens ook duurdere techniek, bestaat in de vorm van lenticulaire lenzen. Beelden zijn hierbij geïnterlinieerd afgedrukt, waarna er prismavormige lenzen overheen worden geplaatst, die het beeld een zeer realistische 3D-ervaring meegeven. Philips was als eerste zo in staat om de 3D-ervaring zichtbaar te maken vanuit negen kijkhoeken. Toshiba ontwikkelde producten met zowel een lenticulaire als een parallax barrier 3D-techniek. Bij laatstgenoemde maakte het gebruik van multi parallax, een wat meer geavanceerde vorm. Ook deze fabrikant is inmiddels in staat om negen kijkhoeken te leveren. Wat de techniek van Dimenco dan toch beter maakt, kan het bedrijf niet onthullen. De Jong: “Dat is de basis van onze voorsprong. Als we onze methode prijsgeven, dan zijn we onze USP kwijt.”
Van links naar rechts aan de tafel: Jan van der Horst, Bas Böggemann en Pieter de Jong van Dimenco:
|
