“Ik was mede-eigenaar van een bedrijf, Techreturns, dat gebruikte mobiele telefoons inzamelde in Nederland en Italië en ze weer verkocht in Afrika. Dat deden we vooral in samenwerking met Mediamarkt, maar toen dat het inzamelen zelf wilde gaan doen, waren wij in een klap de helft van onze omzet kwijt. Door afgedankte en kapotte telefoons als afval mee terug te nemen, wilde ik compenseren dat ik tweedehands mobieltjes naar Afrika bracht.
Ik kom uit een ondernemersgezin, mijn vader heeft een eigen bedrijf en dat wilde ik ook. In Nederland vond ik het te voorspelbaar en niet zo spannend, alles is geregeld en het gaat te veel om financieel gewin. Ik wilde iets anders, ergens anders mijn kennis en vaardigheden inzetten voor iets duurzaams. Ik vind het zonde om het grootste deel van mijn dag te besteden aan werk waar ik het maatschappelijk nut niet van inzie.
“Tijdens en na mijn studietijd, ik deed onder meer Business Studies aan de UvA, kwam ik al veel in Afrika en Azië, daar zag ik wél mogelijkheden. Ik was bijvoorbeeld in Accra, Ghana, en zag op de beruchte vuilnisbelt Agbogbloshie hoe mensen de waardevolle metalen uit oude televisies, telefoons en computers haalden. Er hangt altijd rook en het stinkt er vreselijk, de hele dag ademen mensen de giftige dampen in van verbrand plastic. Uiteindelijk kan maar ongeveer een kwart van het mobieltje worden hergebruikt. De rest wordt op de vuilnisbelt achtergelaten.”
E-waste
“In 2010 was ik op een conferentie over e-waste, afval van computers en andere elektronica, waar ik veel mensen sprak over het recyclen van mobieltjes. Toen werd me duidelijk dat dat heel logisch is: veel metalen worden schaarser en duurder, over vijftig jaar is het koper in de grond op, over vijftig jaar het aluminium en er zijn metalen die nu al nauwelijks meer te vinden zijn.”
“Landen als China vragen er een forse prijs voor of zetten het politiek in. Er worden elk jaar twee miljard mobieltjes gemaakt, veel daarvan zijn hele goedkope toestelletjes uit China, die nog geen jaar meegaan. Jaarlijks worden er zo’n anderhalf miljard verbrand of gedumpt als ze kapot zijn, terwijl er heel veel koper, goud, zilver, palladium en andere metalen in zitten.”
“Het recyclen van mobieltjes is veel minder belastend voor het milieu dan mijnbouw, de metalen zijn namelijk al uit de grond gehaald. De verbranding in een verwerkingsbedrijf is veel schoner dan boven een vuurtje op een vuilnisbelt. Plus: recycling gebeurt niet in conflictgebieden waar lokale warlords rijk worden van de zeer vervuilende mijnbouw én er is geen sprake van slavernij of kinderarbeid. Waarom zou je niet zo veel vliegen in één klap slaan? Dat gegeven was de aanleiding voor de start van Closing the Loop in 2012.”
Ik ben gewoon begonnen zonder dat ik zeker wist of er een businesscase in zat
“Ik ben gewoon begonnen zonder dat ik zeker wist of er een businesscase in zat. Ik vond een verwerkingsbedrijf in België dat gespecialiseerd is in ‘mining’ van elektronica. Het slaagt erin 95 tot 99 procent van de onderdelen van de mobieltjes hergebruikt kan worden. Met Techreturns had al ik al een netwerk in Ghana opgebouwd waar ik voor Closing the Loop gebruik van kon maken.”
“Goede zakenpartners vinden in landen als Ghana is moeilijk en kost veel tijd. Door trial and error zijn we erachter gekomen wat werkt in Afrika. In Nederland is het heel gewoon om afval gescheiden in te leveren en oude mobieltjes naar inzamelpunten te brengen, Afrika begint hier net mee.”
Simpel
“Communiceren dat recyclen loont, vergt in Afrika een heel concrete aanpak. Een voorbeeld: als je wil dat mensen minder hout gebruiken, benadruk dan dat ze hun dochters niet zo vaak het bos in hoeven te sturen om hout te halen. Dat is vaak een gevaarlijke klus voor die meisjes. Een belangrijke les die wij geleerd hebben is dat je het simpel moet houden. Ga gewoon mobieltjes inzamelen en vertel de mensen dat ze je de afgedankte, hele, telefoon moeten geven in ruil voor geld.”
“We betalen 50 cent voor een complete gsm, maar alleen als er geen waardevolle onderdelen uit zijn gehaald. Dat bedrag is meer dan wat ze eraan overhouden als ze het zelf recyclen. In Afrika ligt afvalinzameling dichtbij de criminaliteit: als er geld te verdienen is, wordt het interessant voor criminelen om zich ermee te bemoeien. Daardoor wordt het al snel wat louche. Als ze de oude telefoons ook gaan inzamelen, vind ik het prima. Zo lang ze die maar niet in de fik steken.”
Tegenwerken
“Het is lastig om van tevoren in te schatten waar je allemaal tegenaan gaat lopen. In de samenwerking met Afrikaanse overheidsinstanties is het beste wat je kan gebeuren dat ze je niet tegenwerken. Ik ben anderhalf jaar bezig geweest om een vergunning te krijgen om afval te exporteren van Ghana naar België. In België was de vergunning in een week rond. Zij wilden het afval wel, dat konden ze recyclen. En Ghana wilde het afval kwijt. Maar de vergunning daarvoor duurde zó lang.”
“De grote telecombedrijven willen zich echt wel duurzamer gedragen, hebben we gemerkt. Binnenkort starten we samen met Tele2 een compensatieprogramma: one-for-one. Wie bij Tele2 een nieuwe mobiele telefoon koopt, betaalt iets meer zodat wij in Azië of Afrika een kapotte telefoon van de dump kunnen ‘redden.’ We beginnen op kleine schaal, maar hopelijk slaat het aan en haken meer telecombedrijven aan.”
Telecombedrijven zijn van goede wil, maar de kloof tussen wat ze wíllen en wat ze daadwerkelijk kúnnen, is heel groot
“De telecombedrijven zijn van goede wil, maar de kloof tussen wat ze wíllen en wat ze daadwerkelijk kúnnen, is heel groot. Ze kunnen niet zomaar op een markt ergens in Ghana gaan staan om oude mobieltjes in te zamelen. Ze hebben geen netwerk en geen expertise, geen kennis van de lokale markt, van welke aanpak wel of juist niet werkt. Wij wel. Met Closing the Loop willen we een brug slaan tussen de Europese internationale ambities en de plaatselijke mogelijkheden.”
Loopwerk
Toen ik begon met Techreturns verkocht ik de telefoons aan iedereen die ze maar wilde hebben, van individuen op de markt tot winkeliers en handelaren. Bij Closing the Loop doe ik het echte loopwerk niet meer zelf. Mensen komen zelf mobieltjes brengen bij de inzamelaars die wij hebben aangesteld. Eerst één mobieltje, later met tien die ze in hun familie of vriendenkring hebben ingezameld, daarna zijn ze het hele dorp afgegaan voor kapotte telefoons en brengen ze een zak vol. Het gaat van mond tot mond: ‘verzamel oude telefoons, daar krijg je geld voor waar je eten van kunt kopen.’”
“We kopen ze ook in via reparatiewinkels en marktkraampjes en van organisaties als de kerk. ‘Lever je telefoon in als hij stuk is,’ hoor je dan tijdens de mis. ‘Wij krijgen er geld voor en daar kunnen we de kerk mee opknappen.’ We hadden binnen een paar weken een netwerk van vijf mensen die elk ook weer van vijf mensen telefoons krijgen. In Oeganda zamelt een taxichauffeur telefoons in.”
Rendabel
“Tot nu toe hebben we 300.000 mobieltjes ingezameld en verwerkt. Dit jaar willen we de transitie maken naar een commercieel rendabel bedrijf. Bij ongeveer 300.000 gsm’s per jaar draaien we break-even, als we binnen drie jaar naar twee miljoen mobieltjes per jaar gaan, is het voor ons een succes. Dit aantal kunnen we alleen in Ghana halen, maar we hebben in de laatste weken uit vijftien landen mailtjes gekregen met vraag of we het daar ook kunnen gaan doen. Binnenkort vertrek ik naar Vietnam, een land met een sterk groeiende economie en heel veel mobieltjes.”
Zie ook: Groeigeld voor recycling Afrikaanse mobieltjes
“Om de omzet te verhogen, zijn we in gesprek met investeerders die niet primair voor het geld willen instappen. Tussen het inzamelen en de uitbetaling door het verwerkingsbedrijf zit behoorlijk wat tijd. Eerst betalen we mensen voor hun telefoons, dan moeten we duizenden telefoons naar Europa verschepen, waar ze worden gesmolten, het edelmetaal eruit gehaald en pas als duidelijk is hoeveel van welk metaal er in de lading mobieltjes zat, krijgen wij daar geld voor.”
Ik hoef hier niet rijk van te worden, dit werk motiveert me veel meer dan in een kantoorpandje zitten op een bedrijventerrein
“Ik hoef hier niet rijk van te worden, dit werk motiveert me veel meer dan in een kantoorpandje zitten op een bedrijventerrein. Het liefst maken we onszelf overbodig. Ideaal zou zijn als mobieltjes in elk continent ingezameld, verwerkt en gerecycled zouden worden. Maar dat vergt grote investeringen en deskundig personeel. Dat duurt nog wel even.”
Joost de Kluijver (34)
- Bedrijf: Closing the Loop
- Wat: inzamelen en (laten) verwerken van afgedankte mobieltjes uit Afrika en Azië
- Omzet: ongeveer €150.000 dit jaar, bij 100.000 telefoons
- Personeel: 6 (deels parttime) in Nederland, 5 freelancers in Ghana
- Start: 2012
- Ambitie: in twee tot drie jaar twee miljoen mobieltjes per jaar ophalen en verwerken
Factbox
- CtL heeft tot nu toe 10 kilo goud gered uit de afvalberg.
- In een kilo mobieltjes zit meer goud dan in een kilo gouderts.
- In 200 mobieltjes zit genoeg goud voor een trouwring.
- Umicore, het Belgische afvalverwerkingsbedrijf waar Closing the Loop zijn mobieltjes laat verwerken, werd in 2013 op het World Economic Forum in Davos uitgeroepen tot het duurzaamste bedrijf ter wereld.
- Uit onderzoek van de United Nations University bleek dat in 2014 ongeveer 300 ton goud en 1000 ton zilver is weggegooid. Het edelmetaal zat in huishoudelijke apparaten en elektronische gadgets. Dit komt neer op een bedrag van ongeveer $50 miljard. De hoeveelheid weggegooid goud is gelijk aan 10% van de totale hoeveelheid jaarlijks gewonnen goud.
