Afgelopen dinsdag werd ik uitgenodigd om deel te nemen aan een paneldiscussie over de Nederlandse identiteit. Die vond plaats tijdens de lancering van Nederwonderland, het nieuwe boek van de Chinese auteur Lulu Wang. Lulu schreef dit boek in opdracht van haar vader, die nog steeds in China woont en zich afvroeg hoe het komt dat een land als Nederland zo succesvol is. Lulu verdiepte zich in de oorsprong van de Lagen Landen en concludeert dat Nederland zijn succes vooral te danken heeft aan het feit dat het zo klein is.
Ik geef je graag wat verfrissende inzichten en citaten uit het nieuwe boek van Lulu Wang mee.
Wie klein is, moet slim zijn
Omdat Nederlanders op elkaars lip zitten, communiceren ze snel en helder
Er wonen ruim zeventien miljoen mensen in dit kikkerlandje. Juist omdat mensen op elkaars lip zitten, moeten ze snel en helder met elkaar communiceren. Daarnaast zijn Nederlanders door het immer aanwezige gevaar van overstroming gedwongen om samen te werken en dijken te bouwen en te onderhouden. Nederland weet dat het kleiner is dan Duitsland, Frankrijk enzovoorts, waardoor het in de EU minder voor het zeggen heeft. Daarom polderen Nederlanders niet alleen met elkaar, maar ze doen het ook met andere EU-lidstaten. Wie klein is, moet slim zijn. Overlegcultuur komt vooral een klein land als Nederland goed uit.
Hoe ga je om met beperkte leefruimte?
Door dwars door de zee landbouwgrond te zien, zijn Nederlanders vindingrijk geworden en weten ze hoe je als klein dichtbevolkt land efficiënt met beperkte leefruimte kunt omgaan. Verschillende diepten en hoogten scheppen en op die manier extra ruimtes creëren, of de toeschouwer het gevoel geven dat er nieuwe ruimtes bijgekomen zijn. Daar gaat de kunst van architectuur en vormgeving voornamelijk om.
In een klein land kun je nieuwe wetten uitproberen
Nederland vervult geen voorbeeldfunctie en kan daardoor wetten uitproberen
Stel je voor dat een groot land als de Verenigde Staten, Duitsland of Frankrijk prostitutie, softdrugs en euthanasie zouden toestaan. Welk signaal zou het dan aan andere landen geven? Zou de wereld niet op zijn kop staan? Vandaar dat die landen hun vingers niet zo gauw willen branden aan die gevoelige kwesties. Anders dan grote landen vervult Nederland geen voorbeeldfunctie voor de rest van de wereld. Het kan zodoende nieuwe wetten uitproberen en daar kraait geen haan naar.
Over haan gesproken. Nederland is als het ware de windhaan op een kerktoren, die de windrichting aangeeft. Wat het als eerste ter wereld doet, wordt vaak, zij het jaren later, nagedaan door de rest van de wereld. Neem euthanasie. Hoe langer, hoe meer landen openen nu de discussie over de toepassing ervan in hun eigen land. Vanuit dit gezichtspunt gezien, wijst Nederland andere landen de windrichting van morgen.
Klein maar fijn
Verkleinwoorden vieren hoogtij omdat Nederlanders van een kleine schaal houden
Nederlanders voelen zich op hun gemak als dingen tot een kleine schaal beperkt worden. Daarom vieren verkleinwoorden hoogtij – klein maar fijn: Men drinkt in Nederland geen koffie, maar een ‘bakkie’. Een Nederlands ideaal is geen huis, bomen en beesten, maar ‘huisje boompje beestje’. Een kroegganger zegt dat hij er nog ‘eentje’ neemt en een dronken feestganger beweert dat hij een ‘glaasje’ teveel op heeft.
Small talk
Nederlanders breken hun hoofd niet over de essentie van het menselijk bestaan
Nederlanders vormen een handelsvolk. Ze brengen goederen van A naar B en zijn dus bereid overal naartoe te gaan. Deze kwaliteiten zijn voldoende om er een dik belegde boterham mee te verdienen. Ze hoeven niet per se hun hoofd te breken over onderwerpen zoals de essentie van het menselijk bestaan. Fransen, Duitsers en Engelsen peinzen daarentegen graag over zaken als natuurwetenschappen, kunst en cultuur, godsdienst en filosofie en spiritualiteit. Daarmee kunnen ze hun geest verruimen, boeken schrijven, uitvindingen doen en technieken ontwikkelen. Hoe diepzinniger ze denken, hoe breder hun horizon wordt. Daarom houden ze ervan diepgaande gesprekken met elkaar te voeren, in tegenstelling tot Nederlanders die op feestjes alleen te porren zijn voor small talk.
Nederlandse identiteit
Tijdens haar boekpresentatie stelde Lulu ons (media en politici) tijdens de paneldiscussie de volgende vraag: “Wat zijn de meest waardevolle eigenschappen en sterke punten van Nederland die we graag willen behouden in dit tijdperk van internationalisering?”
We discussieerden over Nederlandse eigenschappen zoals directheid, nuchterheid en taakgerichtheid, over Nederlandse waarden als vrijheid, gelijkheid en autonomie, maar ook over Nederlandse normen als ‘afspraak is afspraak’ en ‘doe maar gewoon’. We concludeerden dat bepaalde sterke eigenschappen die hier goed werken tegelijkertijd onze valkuilen zijn in een wereld die steeds meer globaliseert. Als we goed willen samenwerken met verschillende landen en culturen, dan helpt het om:
- naast een directe manier van communiceren ook goed naar elkaar te leren luisteren.
- naast het hebben van een taakgerichte houding ook tijd te besteden aan het aangaan van langdurige relaties met andere culturen.
- naast small talk ook af en toe diepgaandere gesprekken te voeren.
Samenwerken met andere culturen gaat niet vanzelf. Daar moeten we aan werken. Nieuwsgierigheid helpt daarbij. En door vanachter verschillende culturele vensters naar onszelf te kijken, kunnen we verrast worden met nieuwe inzichten over zaken die voor ons zo vanzelfsprekend zijn.
