Een zeecontainer met elektronisch afval feestelijk openen? Zeker: voor Joost de Kluijver van Closing the Loop was het zo’n mijlpaal dat 700.000 sloopmobieltjes uit Rwanda en Oeganda arriveerden, dat hij een event heeft gemaakt van de opening.
Goud uit mobieltjes
Closing the Loop haalt afgedankte telefoons uit Afrika en laat ze in Europa omsmelten. Zo verdwijnen in Afrika minder mobieltjes op de vuilnisbelt, zorgden ze daar voor werk en worden ze op een verantwoorde manier gerecycled en niet ‘boven een vuurtje in India of China’. De Kluijver verdient vervolgens aan de kostbare metalen die erin zitten. Goud verdienen aan mobieltjes! Het businessmodel klinkt makkelijk, maar het is niet voor niets dat Closing the Loop feestviert nu de aanvoer van telefoons op gang komt.
Model laten werken
Er is dan ook nogal wat aan voorafgegaan. “Vijftien maanden heeft het geduurd om alle vergunningen en ander papierwerk voor elkaar te krijgen”, verzucht De Kluijver. Closing the Loop draaide daarvoor al jaren pilots met kleinere batches, trok enorm veel media-aandacht, was onderwerp van een documentaire en wist investeerders te strikken. Maar het model in de praktijk goed te laten werken, blijkt nog niet mee te vallen.
Aan alle kanten gepakt
Sinds 2014 is Closing the Loop omgevormd van stichting naar een bv, waarna compagnon Reinhardt Smit instapte, die goed thuis is in Afrika. “Hij werkt echt vanuit de lokale context. Daarvoor waren we toch de typische Europese partij die aan alle kanten werd gepakt.” De Kluijver koopt de mobieltjes in voor 20 tot 40 cent. “Voorheen betaalden we ruimschoots meer, maar het bleek dat Afrikaanse mobieltjes veel minder waarde aan grondstoffen bevatten dan de Westerse modellen. Ze gaan vaak ook maar 3 maanden mee.”
Lokale partners
De inzameling wordt verzorgd door lokale partners, afkomstig uit de landen waar Closing the Loop actief is. Naast Oeganda en Rwanda richt De Kluijver zich met name op Zambia, Kameroen en Ghana. “De mensen gaan daar winkels en markten af, en reparateurs. Steeds vaker komen mensen ook hun toestel inleveren. Al met al zijn zo’n 2.000 tot 3.000 mensen voor ons aan het werk in Afrika. Die verdienen zo een extra inkomen van een paar euro tot wel 300 euro per week via ons.”
Cashflow killing
Na inzameling worden de batterijen uit de toestellen gehaald, worden ze gesorteerd en verpakt voor de reis over zee. Maar het beruchte papierwerk kost vervolgens de meeste tijd. De Afrikaanse overheden willen exact weten welke stoffen en materialen het land verlaten. “Ze maken geen uitzonderingen omdat wij bijdragen aan werkgelegenheid en een beter milieu, het maakt ze totaal niet uit wat je doet. Het zou ook wel sneller geregeld kunnen worden als je de ambtenaren betaalt – ze weten vaak ook niet beter dan dat het zo werkt – maar dat willen we absoluut niet. Ik wil niet zonder document iets uitvoeren en tegen een enorme liability aanlopen. Dan maar wachten. Maar het gebrek aan cashflow is wel killing, als zo’n container er 15 maanden staat. Vorig jaar hebben we heel erg slecht gedraaid.”
Break-even
Als de containers uit andere landen later dit jaar ook arriveren, kan Closing the Loop in 2017 wel anderhalf miljoen telefoons laten verwerken. Op zich gaat de onderneming dan snel richting break-even, zegt De Kluijver. “We maken een bruto marge van 40 procent: rond de 60 procent van de grondstofwaarde blijft in Afrika achter en het vervoer is relatief goedkoop. Nu we in meerdere landen de vergunningen hebben geregeld, kan de aanvoer beter op gang komen. Zodra we in de kernlanden stabiel draaien, kunnen we het concept kopiëren naar andere landen om echt schaal te krijgen. Afgedankte mobieltjes zijn er volop in Afrika, honderden miljoenen per jaar, maar we hebben de afgelopen anderhalf jaar wel begrepen, waarom we de enigen zijn die dit legaal doen.”
Verdienen aan het verhaal
Aan de mobieltjes zelf is op zich te verdienen, als Closing the Loop in meer landen een stabiele aanvoer voor elkaar weet te krijgen. Maar het verhaal rond zijn model levert minstens zo veel op, zegt De Kluijver. “We hebben de afgelopen tijd partnerhips met de gemeente Amsterdam, ING en Schiphol gesloten. Organisaties die zelf meer willen doen aan hun duurzaamheid, maar niet de mogelijkheden hebben om de experimenten te doen die wij achter de rug hebben. Ze compenseren via ons de footprint van hun bedrijfstelefoons, vergelijkbaar met de manier waarop je je CO2-uitstoot kunt compenseren.”
Samsung
De westerse partners betalen een paar euro per toestel dat hun werknemers afdanken, waarmee in beginsel vele Afrikaanse toestellen kunnen worden ingekocht. Helemaal enthousiast is De Kluijver over de mogelijkheden die deals met telecompartijen kunnen bieden. Samsung, toch niet de kleinste fabrikant, wil kijken of het in Europa de compensatie-aanpak van Closing the Loop kan gebruiken. “Dat is echt het allergaafste, het zou echt een keerpunt zijn voor ons.”
Verwijderingsbijdrage
Een verwijderingsbijdrage voor elk in Europa verkocht toestel zou zijn bedrijf een enorme schaal kunnen geven. “Maar ik vind ‘verwijderingsbijdrage’ zo’n verplicht en zurig begrip. Aan onze aanpak doe je aan mee om te laten zien dat een telefoon nooit afval hoeft te zijn en aan het eind van zijn levensduur nog heel veel bruikbare grondstoffen bevat. Het veranderen van de status quo is mijn belangrijkste doel. De markt in Afrika heeft de middelen er niet voor om te laten zien dat het een sluitend businessmodel is, als wij kunnen laten zien dat het mogelijk is, wordt het daar ter plaatse steeds makkelijker om verantwoorde recycling van de grond te krijgen.”
