Foto’s: Martine Krekelaar.
Irene Kinderman (28) loopt dezer dagen met een dakpan onder haar arm rond op de Waddeneilanden. Ze is hier namens het Urker bedrijf Zep, dat – à la Tesla – handelt in zogeheten zonneceldakpannen. Het is haar doel om hier zaken te doen met lokale ondernemers, vertelt ze als Sprout haar spreekt op Terschelling: “Je ziet hier veel beschermde dorpsgezichten met huizen waar je geen zonnepanelen mag plaatsen. Onze dakpannen kunnen dan een oplossing bieden. Ik sprak net een ondernemer die zijn hotel gaat omleggen. Die had interesse in ons product.”
Fossielvrije handelsmissie
Kinderman doet mee aan de eerste fossielvrije handelsmissie ooit op de Waddeneilanden. Vijftien groene, hoofdzakelijk Nederlandse startups toeren 3 dagen over de eilanden om met lokale ondernemers en beleidsmakers zaken te doen. Dat is nodig ook, want de Waddeneilanden namen zich al in 2007 voor om in 2020 volledig energieneutraal te opereren, een doel waar zij anderhalf jaar van tevoren nog ver van verwijderd lijken te zijn. Gewoon even een paar windmolens op de eilanden neerkwakken is geen optie, want daarmee zou het natuurlijke panorama ontwricht worden. Ook zijn de molens een bedreiging voor vogels.
We willen het afvalprobleem oplossen
Toch heerst de groene ambitie op de eilanden, meent Anna van Nunen (30), die de handelsmissie organiseert namens duurzaamheidsorganisatie Lab Vlieland. En daarvoor zijn volgens haar innovatieve oplossingen nodig. “Neem het afval dat men hier produceert. Dat moet steeds richting wal worden getransporteerd. Een van de deelnemende startups heeft een biovergistingsinstallatie gebouwd. Je doet er groenafval in en aan de andere kant komt er stroom uit. Zo los je het afvalprobleem deels op en bespaar je geld voor ondernemers, die minder transportkosten hebben.”
Terschelling loopt achter
Terschelling lijkt in het bijzonder achter te lopen op duurzaamheidsgebied. Tuigde buureiland Ameland al een zonnepark op met 23.000 zonnepanelen, op Terschelling komen dergelijke projecten tot dusver maar moeilijk van de grond. Zo moeilijk zelfs dat – jawel – GroenLinks-burgemeester Bert Wassink deze dag aan een volle zaal met ondernemers en beleidsmakers de woorden zal uitspreken: “We kunnen hier ook wel zeggen dat dit (de fossielvrije ambitie, red.) niet gaat lukken in 2020.”
Wat er verkeerd gaat op Terschelling? De lokale beleidsmedewerker duurzaamheid en toerisme Edwin Zijlstra (53) stelt dat de gemeenschap de afgelopen jaren “heeft zitten wachten tot er wat gebeurde”. Het uitspreken van een ambitie blijkt dus eenvoudiger dan de daadwerkelijke implementatie ervan, wil hij maar zeggen.
Zijlstra werkt momenteel aan een “uitvoeringsprogramma” voor duurzaamheid, dat deze zomer klaar moet zijn. Rijkelijk laat, gezien de deadline van 2020, maar in Friesland zal men zeggen: better let as net (beter laat dan nooit). Zijlstra hoopt ook op een duurzaamheidspilot dit jaar. “Bijvoorbeeld met die dakpannen (van Zep, red.). Je zou die op een aantal gemeentegebouwen kunnen installeren om de burger te laten zien wat er mogelijk is en te monitoren hoeveel energie zoiets opbrengt.”
De haven op West-Terschelling. Rechts arriveert één van de fossielvrije boten die bij deze handelsmissie is gebruikt.
Burgerparticipatie
Een flinke dosis burgerparticipatie komt van Jelle Cupido (46), die namens energiecoöperatie Terschelling Energie een eigen zonnepark op zijn eiland aanlegde. Door zelf energie op te wekken, hoopt Cupido het eiland zelfvoorzienend te maken van stroom. Terschelling Energie heeft in 2 jaar tijd echter nog maar 275 leden bemachtigd, dus er is werk aan de winkel voor Cupido. Door in de toekomst samen te werken met vernieuwende startups, hoopt hij meer geïnteresseerden te trekken voor zijn burgerinitiatief.
Vandaag heeft Cupido gesproken met de ondernemers achter Slow Mill uit Barendrecht en het Gronings-Friese SeaQurrent. Slow Mill ontwikkelde een systeem om energie uit golven te halen en SeaQurrent gebruikt een onderwatervlieger om energie uit oceaanstromingen op te wekken. “Als ze over 2 jaar met een werkend product kunnen komen, zouden wij graag met ze samenwerken”, zegt Cupido.
In 2025 kunnen de eilanden al fossielvrij zijn
Maar goed, dan is het al 2020, herinnert Sprout hem. Ook Cupido zegt meteen: die deadline gaan ze nooit meer halen op Terschelling. Hij tikt beleidsmedewerker Zijlstra aan: “Wat is de nieuwe deadline?” 2030, weet de gemeentemedewerker. Erwin Croughs (55) van Slow Mill buldert er doorheen: “Met ons moet 2023 gemakkelijk te halen zijn! En 2025 voor alle eilanden.”
Het enthousiasme van Croughs staat in schril contrast met de gedesillusioneerde houding van de daadwerkelijke eilandbewoners. Zo is er deze dag een ondernemer die 6 ton stelt te hebben geïnvesteerd in een duurzaamheidsproject dat door “tegengestelde belangen” maar niet van de grond komt op het eiland. Hij wijkt nu uit naar Curaçao, “waar ze wel interesse hebben”.
Jort Kelder vindt dat terschelling wat meer lef moet tonen.
Jort Kelder
Al de hele dag heeft iedereen het over tv-bekendheid Jort Kelder, die in de avond een debat met beleidsmakers en ondernemers zal leiden over het duurzaamheidsprobleem van Terschelling. De hoop heerst dat de recalcitrante Kelder de boel eens flink zal opschudden. Kelder heeft zelf een tweede huis op het eiland, waar hij ook als inwoner staat ingeschreven. Het gunstige belastingklimaat speelt hierbij een rol, zegt hij deze avond tussen neus en lippen door.
Kelder maakt de verwachtingen waar. Hij stelt deze avond niet te begrijpen waarom Terschelling er zo lang over doet om te verduurzamen. Wanneer burgemeester Wassink de media-persoonlijkheid uitlegt over landelijke regels, waar zijn eiland qua duurzaamheidsinitiatieven niet tegenin mag gaan, stelt Kelder: doe dat wel, het kabinet durft je immers toch niet tegen te houden als je iets duurzaams aan het doen bent.
Subsidiegeld
Anna van Nunen is tevens directeur van Innofest, een organisatie waarmee ze ondernemers innovaties laat testen op festivals. Ze legt aan Sprout uit waarom ze dit doet.
Aan het optreden van Kelder hangt echter ook een prijskaartje: 3,5 duizend euro, welteverstaan. In totaal is voor de handelsmissie 127.000 euro vrijgemaakt, grotendeels lokale, nationale en Europese overheidssubsidies. Geld van de burger, dus. Hoe zorgt Lab Vlieland ervoor dat dit welbesteed kapitaal is? Mayte de Vries (33) is ervan overtuigd dat de missie zichzelf terug zal verdienen door het bevorderen van duurzame handel. “Ook laten we zien dat er op de eilanden meer mogelijk is dan toerisme. Veel jongeren trekken hier weg omdat er geen werk is, maar door dit soort startups te brengen, kunnen we jonge ondernemers betrokken houden.”
Omdat de handelsmissie gericht is op duurzaamheid, had Van Nunen de organisatie de opdracht gegeven om zelf ook nul uitstoot te genereren. Dat bleek in de praktijk toch moeilijker te zijn dan gedacht. Zo kwam de helft van de ondernemers deze dag 2 uur te laat aan op Terschelling, omdat zij op een niet vooruit te branden zeilboot vanaf Ameland waren komen reizen. Door de hoge golven werden drie ondernemers ook nog eens zeeziek. “Een beetje diesel was toch wel fijn geweest”, lacht Van Nunen.
