Christiaan Solcer is, zoals dat heet, een man met een missie: mensen ervan doordringen dat zij hun data in eigen handen moeten houden. Solcer is chief marketing officer (cmo) van de privacyvriendelijke zoekmachine Startpage en wil hiermee een alternatief bieden voor Google, dat zijn businessmodel heeft gebaseerd op de verkoop van gebruikersdata. Startpage daagt Google uit door het volledig anders aan te pakken. “Wij slaan geen data van klanten op, waardoor we ook geen profiel van gebruikers opbouwen”, zegt Solcer.
Het bedrijf achter Startpage bestaat al sinds 1998 en werd opgericht door Amerikaan David Bodnick. In 2002 kwam de onderneming in Nederlandse handen. De eerste jaren was Startpage niet een privacyvriendelijke zoekmachine, maar dat veranderde in 2006 toen de eigenaren het boek The Google Story lazen. In het dat jaar verschenen werk voorspelde auteur David A. Vice dat het overmatig verzamelen van data op termijn een probleem zou worden voor de techreus.
Wat: privacyvriendelijke zoekmachine
Sinds: 1998
Oprichter: David Bodnick
Medewerkers: 35
Omzet: Maakt het bedrijf niet bekend
Winst: Ja
Privacy
Vice had een vooruitziende blik, aangezien privacy anno 2018 een belangrijk onderwerp op de maatschappelijke agenda is geworden. Google wordt allang niet meer gezien als de wereldverbeterende, vooruitstrevende startup die het ooit was, maar dikwijls als bedreiger van de vrijheid. Het westen maakt zich ondertussen zorgen over het communistische China, dat zijn burgers monitort met surveillerende drones, een creditsysteem en gezichtsherkennende camera’s. Al meer dan 45.000 mensen kochten het privacyboek Je hebt wél iets te verbergen van Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis, tv-presentator Arjen Lubach opende de aanval op Facebook en Voys-ondernemer Mark Vletter riep deze week op tot een collectieve boycot van WhatsApp en Google.
Niets van dat alles in 2006, ruim 4 jaar voordat de Nederlandse Piratenpartij überhaupt het licht zag. Toch namen de eigenaren van Startpage de voorspelling van Vice serieus. Zij besloten dan ook het jaar erop om van Startpage een privacyvriendelijke zoekmachine te maken. Hun voorbeeld zou al een jaar later vervolg krijgen met de oprichting van branchegenoot DuckDuckGo. Zoals gezegd, verzamelen de medewerkers van Startpage sindsdien geen data over zoekgedrag van gebruikers. Alle data die ze tot 2007 hebben verzameld, hebben de ondernemers bij het digitale grofvuil gezet. Een slimme, vooruitkijkende businessmove of idealisme? Dat laatste, zegt Solcer, die in 2016 bij het bedrijf kwam na zelf een ondernemersavontuur te hebben gehad met ticketbedrijf Tiqets.
“Het was toen geen slimme businessmove, al is het dat uiteindelijk wel gebleken. Het was een ethische kwestie. Wij zijn een groep activisten. De mensen bij ons bedrijf staan echt voor privacy en handelen daar ook naar. Van nature slaan developers alles op, want je weet niet wat je later nog eens kan gebruiken. Ik snap dat wel. Als ik developer was geweest, had ik het misschien ook wel zo gedaan. Wij vinden echter dat we niets met gegevens moeten doen.”
Waarom is dat zo belangrijk, een zoekmachine die geen data opslaat?
We vertrouwen Google meer dan onze partners
“Iedere zoekopdracht die je doet, zegt iets over jou. Hoe meer je van die puzzelstukjes toevoegt aan de puzzel, des te beter het beeld is dat Google van je krijgt. We vertrouwen zoekmachines als geen ander. We typen dingen in die we onze partner niet vertellen. Dat gaat van gezondheid tot financiën en zelfs porno. Je weet niet of overheden meekijken, maar wel dat het gecommercialiseerd wordt. Als je zoekt naar bepaalde ziektes kan die informatie mogelijk naar zorgverzekeraars gaan, wat een impact kan hebben op de hoogte van je premie. Als je zoekt op ‘hoe kom ik van mijn schulden af’, kom je straks dan nog wel in aanmerking voor een hypotheek? Stel dat je jaren geleden in Google hebt ingetypt ‘Trump is een eikel’, kom je dan nog wel de Verenigde Staten binnen? Google heeft zo’n 20 jaar aan zoekopdrachten van ons in handen. Je weet niet wat daarmee gebeurt, of nog staat te gebeuren.”
Het communistische China wordt door privacy-voorvechters momenteel gezien als het Black Mirror-achtige doemscenario voor onze vrijheid. Het regime aldaar probeert zijn burgers door hypermoderne surveillance continu in de gaten te houden. Overtreed je een verkeersregel, dan prijkt je foto op grote videoschermen in de stad tot je je boete betaalt, zo wist de Volkskrant gisteren te melden. Solcer is zeer kritisch op het Chinese beleid rondom creditscores. Burgers die zich niet goed gedragen – bijvoorbeeld bij zo’n verkeersovertreding – zien hun creditscore afnemen. Een lage score betekent dat je de trein of het vliegtuig niet meer kunt nemen, minder kansen op de arbeidsmarkt hebt of je kinderen niet meer naar de beste scholen kunt sturen.
Maar goed, China is een communistische eenpartijstaat. In Nederland hebben wij een parlementaire democratie. Zoiets kan toch nooit bij ons gebeuren?
Stel dat er een regime bij ons aan de macht komt, zijn onze data dan nog veilig?
“We weten door naar de geschiedenis te kijken dat we momenteel in Europa in rustige tijden leven. Toch is de Tweede Wereldoorlog ook weer niet zo heel lang geleden. We weten niet wie er hier in de toekomst aan de macht komen en wat zij van plan zijn met alle data. Waarom zou je als burger een risico nemen?”
Haal je als ondernemer ook voordeel uit een privacyvriendelijke zoekmachine?
“Zeker. Als bedrijf ben je bezig met risicobeheer. Je moet je personeel, aandeelhouders, klanten en je intellectueel eigendom beschermen. Stel dat je een organisatie bent met tienduizend werknemers. Iedere dag zullen je medewerkers dan zo’n honderdduizend zoekopdrachten doen. Op basis van die gegevens kun je ontdekken wat de toekomstplannen van een onderneming zijn. Wil je het risico lopen dat die informatie in verkeerde handen belandt? Ik ben wat dat betreft blij met de AVG, dat een momentum is voor privacyrechten.”
Doordat ze bij Startpage geen zoekopdrachten opslaan, stelt Solcer niet te weten hoeveel gebruikers zijn bedrijf heeft. Hij moet er enigszins om lachen; niet weten hoeveel mensen je product gebruiken, is in de businesswereld natuurlijk hoogst ongebruikelijk. Wat Solcer wel weet, is dat de zoekmachine jaarlijks 2 miljard keer wordt gebruikt. Klein bier in vergelijking met Google, dat dagelijks 3 miljard sessies noteert. Wel groeit het aantal zoekopdrachten via Startpage jaar op jaar.
We dagen Google uit, maar werken ook met ze samen
Of Solcer zijn bedrijf ziet als uitdager van Google? “Ja”, zegt hij vastberaden. Solcer legt uit dat zijn bedrijf dit najaar met een privacyvriendelijke mail-oplossing komt, waarmee Startpage ook Gmail zal uitdagen. “Maar we dagen Google niet alleen uit, we werken er ook mee samen. De reden dat Google zo’n groot marktaandeel heeft, is omdat het bedrijf zulke relevante resultaten biedt aan gebruikers. Er is maar een handjevol grote zoekmachines in de wereld, zoals ook Bing, Badoo en het Russische Yandex. Alle kleintjes, zoals DuckDuckGo en wij, maken gebruik van hun indexen. Wij betalen Google om gebruik te mogen maken van hun specifieke index, zodat onze gebruikers de kwaliteit krijgen die ze gewend zijn. Mensen willen niet zoeken maar vinden, zeg ik weleens. Je resultaten moeten relevant zijn.”
Toch geeft Solcer toe: door die privacy-opzet moet zijn zoekmachine water bij de wijn doen. “Google kan meer, omdat het bedrijf meer data heeft. Je krijgt er bijvoorbeeld gepersonaliseerde resultaten. Stel dat je er zoekt op ‘timmerman’ en je woont in Amsterdam, dan krijg je meteen resultaten in Amsterdam te zien. Bij ons moet je daarvoor zoeken op ‘timmerman Amsterdam’.”
Door niet met big data te werken ontnemen jullie jezelf natuurlijk een businesskans. Er moet wel geld binnenkomen. Waar doen jullie het van?
“Wij tonen advertenties bij elke zoekopdracht, maar enkel op die ene zoekopdracht die je doet. We weten immers niet wie je bent en we hebben geen profiel van jou. Als je op hotelwebsites hebt gezocht naar een hotel in Amsterdam, kun je bij Google advertenties voor hotels verwachten. Om advertenties voor een hotel in Amsterdam bij ons te vinden, moet je eerst zoeken op ‘hotel Amsterdam’. Omdat veel mensen op zo’n term zoeken, is het voor een bedrijf als Booking lucratief om op die pagina te adverteren.”
Ondanks deze financiële obstakels is Startpage al jaren winstgevend, stelt Solcer. Er werken wereldwijd zo’n 35 mensen bij het bedrijf, dat zijn hoofdkantoor in Den Haag heeft. In plaats van de hypergrowth-verhalen die we in de startupwereld gewend zijn, moet Solcer het hebben van organische groei, waarbij hij doet denken aan het pleidooi voor een groeiplafond van Donuteconomie-publicist en econoom Kate Raworth. “Wij hoeven niet zoals veel startups ieder jaar te verdubbelen.”
Ironisch of niet, hoe meer privacyschendingen er wereldwijd bekend worden, des te gevulder de bedrijfskas van Solcer wordt. “Onze groei komt door maatschappelijke ontwikkelingen. Na Edward Snowden steeg ons gebruik en na Cambridge Analytica gebeurde dit opnieuw.”
