Een crisis is een broedplaats voor creativiteit en ondernemerschap. In onze serie Starten in Crisistijd spreekt Sprout met succesvolle ondernemers over het starten in de vorige crisis.
Hypotheekadviesketen Viisi, die zich specialiseert in hypotheekadvies voor starters en young professionals, hoopte na de kredietcrisis van 2008 stiekem op strengere regels voor hypotheekadviseurs. ‘Bij ons gaat de champagne open als de AFM strenger wordt’, zegt medeoprichter Tom van der Lubbe (foto derde van links).
‘Toen het provisieverbod er kwam was de branche ‘depri’, maar wij waren blij dat er meer professionalisering en transparantie kwam. Vroeger hing de beloning af van de hoogte van de hypotheek en niet met de complexiteit van het advies. Als de regels strenger worden, dan profiteer je als partij die zich richt op kwaliteit. Net zoals je blij bent wanneer je als producent van kwalitatief betere apparaten te maken krijgt met strengere eisen.’
Bijstorten
Maar die ontwikkeling kon niet voorkomen dat ook Viisi last kreeg van de credit crunch. De markt droogde op, wat zorgde voor liquiditeitsproblemen. ‘Die eerste crisis konden we oplossen door onszelf drie maanden geen salaris uit te betalen’, zegt Van der Lubbe. ‘Maar nu het team inmiddels is gegroeid tot bijna 40 mensen, hebben we besloten om als oprichters zelf geld bij te storten in het bedrijf, om te laten zien dat niemand zich zorgen hoeft te maken. Zijn we over vijf of tien jaar nog eens tien keer zo groot, dan kun je de vereiste bedragen er niet meer in storten, en zul je à la Apple en Oracle moeten zorgen voor een nog veel grotere buffer.’
Via Viisi werd tot nu toe 2,5 miljard euro aan hypotheken gefinancierd. Dit jaar financiert het Amsterdamse bedrijf naar verwachting 1 miljard aan hypotheken. De Sprout Challenger is al vanaf de start in 2010 zelf gefund.
Van der Lubbe: ‘We wisten uit onderzoek dat bedrijven, die in de recessie starten, sterker zijn. We waren ons bewust van cycli en hadden vanaf het begin de strategie uit eigen cashflow te groeien, omdat we de les al geleerd hadden. Dat was ook de reden dat we bewust zonder externe investeerders het bedrijf opgebouwd hebben.‘
Scenario’s
De hypotheekmarkt beleeft op dit moment – vooralsnog – zo’n beetje de hoogste omzet ooit, zegt Van der Lubbe.’ Door angst voor renteverhogingen zit hypotheekmarkt op een top. Maar in een negatief scenario gaan we ervan uit dat de markt over een aantal maanden zal halveren.’
En in het worst case scenario verdient Viisi helemaal geen geld meer. Van der Lubbe en zijn medeoprichters Frank Tukker, Hergen Dutrieux en Hendrik Schakel vragen zich dan eerst af hoeveel maanden ze de salarissen nog kunnen doorbetalen. ‘Voordat we mensen vragen of ze zelf een maand zonder salaris kunnen, zorgen we dat we als aandeelhouders eerst zelf bijstorten. Dat zijn best fatsoenlijke bedragen. Daardoor zijn we in staat om iedereen maandenlang door te betalen.’
Vanuit dit ‘People First’-gedachtegoed lanceerde Viisi deze maand de website WieZetJijOpEen.nu. Doel is om te laten zien dat de meeste ondernemers solidair zijn met hun mensen en met hun zoeken naar oplossingen om ontslagen te voorkomen. Het platform kreeg tot nu toe ondersteuning van meer dan 50 bedrijven waaronder Mollie, MUD Jeans, Springest en Cisco.
Je medewerkers bovenaan zetten (Viisi werd afgelopen jaar in de categorie tot 50 medewerkers eerste in de Great Place to Work-verkiezing), is een van de vier lessen die Van der Lubbe heeft voor ondernemen in crisistijd:
1. Start with why: Waar doe je het voor?
‘Wij waren pissed dat de stekker eruit werd getrokken werd door onze vorige werkgever’, zegt Van der Lubbe over waarom hij Viisi begon. ‘Diep verankerd is er waarschijnlijk nog steeds wel een soort motivatie te laten zien, dat wij nog een bedrijf kunnen opbouwen.’
‘Denk zeer goed na waarom je ondernemer wilt worden, want dat is in tijden van crisis belangrijk om op terug te kunnen vallen, vooral ook als team. (de ondernemer verwijst naar een uitspraak van filosoof Nietzsche: ‘Wer den Sinn kennt, der braucht die Angst nicht zu fürchten’, of in het Engels: ‘He who has a why can bear almost any how’).
‘Als je als ondernemer of als team heel goed weet waarom je doet wat je doet, dan ben je in staat crises te doorstaan. Passie is niet voor niets lijden. Wij kennen elkaar sinds 2002, werken dus nu achttien jaar met elkaar samen, en we hebben al veel moeilijke tijden samen doorstaan.’
2. ‘People First’: Je eigen mensen staan bovenaan
‘Zet je mensen op één, ze zijn het onderscheidend vermogen van ieder bedrijf. Wij hebben de hiërarchie van stakeholders vanaf het begin op onze website gecommuniceerd:“Start with why, people first, clients second, shareholders last”. People first geldt niet alleen in goede, maar juist ook in slechte tijden. Een crisis is een lakmoesproef. In crises gaat het om solidariteit, spreek die uit.’
‘Wij zijn grote fans van het principe “Leaders eat last”. We hebben als shareholders al eerder situaties gehad, waar we ons zelf geen salaris uitbetaald hebben of geld bijgestort hebben, ik denk dat de meeste mkb-ondernemers zo denken. Die ondernemer staat zelf in de klei. Geloofwaardigheid is daarbij belangrijk, het leidt tot een teamspirit zoals we dat uit de sport of het leger kennen.’
3. Waarden en normen zijn het fundament van je bedrijf
‘Met waarden en normen staat of valt alles. Waarden zijn niet alleen een moreel kompas, maar als ze duidelijk zijn en geleefd worden, dan zijn ze het beste middel tegen bureaucratie. Wij hebben maar één regel, ‘Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden, de rest is gezond mensenverstand of vraag je collega’s’.’
‘Alles wordt herleid tot die regel: “Hoe snel zou je zelf betaald willen worden als leverancier (Die is voor de Bijenkorf) en hoe zou je zelf als medewerker in een crisis behandeld willen worden (per Zoom zoals bij Bird, of door een e-mail van John de Mol). Principes doen pijn, anders zijn het geen principes, dan is het marketing. En principes kosten geld, maar met principes bouw je voor de lange termijn je succes.’
4. Groei uit eigen cashflow, en behoud zo lang mogelijk je aandelen
‘De afgelopen jaren was er veel te veel geld en was het verlokkelijk om dat geld aan te nemen. Geen geld te hebben is echter geen nadeel. Wij zien het eerder als voordeel, omdat je gedwongen wordt veel beter na te denken hoe je dingen het beste kunt doen. Wij zijn de eerste acht jaar alleen door mond-op-mond reclame gegroeid, pas sinds twee jaar geven we geld uit aan marketing. Voor recruiting hebben we tot nu toe nog nooit geld uitgegeven.’
‘Veel ondernemers lieten zich gek maken door de waarderingen. Wij kregen de afgelopen 10 jaar vaak de vraag waarom we niet sneller wilden groeien. Wij zitten met Viisi echter niet in een “winner takes all market”. De hypotheekmarkt in Nederland is ongeveer 100 miljard, de Europese markt 1000 miljard. We doen dit jaar één miljard, dat is één procent marktaandeel, en er is dus voldoende ruimte.’
‘We kunnen in een Amerikaans lijstje van fintechs naar waarderingen kijken en dan elkaar op de schouder kloppen, maar daar zijn we te nuchter voor. Ons grote voorbeeld is wat dat betreft Adyen. Oprichter Pieter van der Does zegt altijd: Eigenlijk is alleen de laatste waardering relevant, voordat je je aandelen verkoopt.’
Lees ook in deze serie:
- Serge Bueters (Squla): ‘Huidige crisis lijkt meer op die van 2001 dan die van 2008’
- René Schoenmakers (Catawiki): ‘Goede ondernemers kunnen zich nu onderscheiden’
- Chris Zadeh (Ohpen): ‘Twee jaar lang heb ik ‘nee’ gehoord’
- Hugo de Koning (YoungCapital): ‘Dit is hét moment om een bedrijf te beginnen’
- Martijn Roordink (Spaces): ‘Startups worden verwend, in 2008 was er geen noodpakket van 100 miljoen euro’
- Steven Schuurman (Elastic): ‘Open source-software gedijt goed in crisistijd’
- Geert-Jan Smits (Flinders): ‘Een crisis is de perfecte tijd om te starten’
