Victor Muller (58) heeft in zijn ondernemers carrière ‘alles meegemaakt’: van het opzetten van een Formule 1-team tot een verwoede poging het Zweedse Saab te redden en van failissementen tot doorstart. In aanloop naar het MKB Ondernemers Congres, waar Muller zijn ondernemerslessen zal delen, sprak Sprout hem over zijn motto ‘nulla tenaci invia est via’: voor volhouders is geen weg onbegaanbaar.
Hoe gaat het met Spyker?
“Die vraag krijg ik vaak en dat begrijp ik heel goed, want we opereren volledig onder de radar. We zijn van de beurs gegaan en zijn een Brits bedrijf geworden dat niet meer actief is in Nederland. We richten ons primair op de Amerikaanse klant, waar 80% van onze business wordt gedaan. Van ons nieuwste model lopen de voorbestellingen uitstekend. Dat we niet meer de Nederlandse media opzoeken doen we heel bewust. Of we hier een positief of negatief artikel krijgen, boeit die Amerikaanse klant toch niks, dus waarom zou ik daar tijd in stoppen? Omdat je niks over ons hoort, betekent niet dat er achter de schermen niks gebeurt.”
Had je, om je eigen motto aan te halen, van te voren rekening mee gehouden dat de weg zo moeilijk zou zijn?
“Nee, als ik dát geweten had… Toen ik eraan begon ging het mij voor de wind: ik had Ferrari’s en Aston Martins staan en een klassieke autoverzameling van 50 auto’s. Ik dacht ‘hoe moeilijk kan het zijn om zelf een automerk te beginnen’. Ik had er geen seconde bij stilgestaan dat het bouwen van een auto en het creëren van een automerk zo krankzinnig ingewikkeld is. Ik was in die tijd te vol van mijn eigen kwaliteiten.”
“Als je vraagt, was je het allemaal waard? Zonder meer. Spyker is het leukste bedrijf dat ik kan verzinnen om mijn tijd aan te besteden. Als ik iets leukers wist deed ik dat wel. Spyker is wat ik ben. Om nu de handdoek in de ring gooien, ik denk er niet aan.”
“Sommige zullen aan het eind van hun leven denken ‘had ik maar…’. Dat zal ik niet hebben. Ik heb alles meegemaakt en alles gedaan in mijn jaren bij dit automerk.”
Spyker in vogelvlucht
2000 – Start van Spyker Cars NV
2004 – Notering aan de Euronext
2005 – Mede-oprichter Maarten de Bruijn neemt afscheid
2006 – Spyker verkrijgt de Formule 1-licentie van team Midland
2008 – Spyker stapt uit de F1 (team gaat verder onder ‘Force India’)
2009 – Spyker verhuist fabriek van Zeewolde naar Engeland
2010 – Spyker neemt Saab over van General Motors
2011 – Faillissement Saab
2013 – Spyker gaat van de beurs af; Muller klaagt General Motors aan voor 3 miljard dollar
2014 – Claim bij General Motors afgewezen door Amerikaanse rechtbank; Faillissement Spyker Automobielen B.V. en Spyker Events & Branding B.V.
2015 – Failissement in hoger beroep teruggedraaid
2016 – Muller presenteert nieuwe C8 Preliator in Geneve
2017 – Koenigsegg maakt bekend motorleverancier van Spyker te worden
De meeste ondernemers hadden al lang het bijltje erbij neergegooid. Wat is het hogere doel dat jij probeert te bereiken waardoor je al 18 jaar met dit project bezig bent.
“Omdat ik vind dat wat wij doen verdient te slagen. Het is met knokken gelukt om bij de top 10 merken met wereldwijde bekendheid te komen. Nu is het tijd de vruchten te plukken van al het harde werken. Er zijn talloze klanten die in de voorinschrijving veel geld voor onze auto’s neerleggen. Dat bewijst dat er een markt is voor ons waanzinnig gave product dat zich in het ultra-luxe segment onderscheidt van de concurrentie. Ook helpt het dat ik gezegend ben met onbeperkte energie. Daar kan ik verder niks aan doen, zo ben ik toevallig geboren.”
“In de loop der jaren heeft Spyker wel een aantal self-inflicted wounds opgelopen. Er is immers niemand die mij gedwongen heeft om in de F1 te stappen of Saab over te nemen. Dat is enkel mij aan te rekenen. Maar bedenk wel: die keuzes hadden ook héél goed kunnen uitpakken. Deze wonden hebben we met héél veel pijn en moeite overleefd. Het gaat gelukkig beter dan ooit.”
Begrijp je de kritiek van diverse journalisten?
“Tuurlijk, maar I don’t give a rats ass. Dat zijn mensen die nooit een auto bij mij zullen bestellen, dus why should I care? Wat ben ik ze verschuldigd? Ik kijk naar mijn kopers, dealers en stakeholders. Wat Jan met de pet roept, zal mij een zorg zijn. Wat hebben zij gedaan om de wereld een stukje mooier te maken? Daarom is het ook zo prettig dat we niet langer beursgenoteerd zijn. Toen was ik verantwoording verschuldigd aan al die aandeelhouders. De beurs is voor Spyker nooit een goede beslissing geweest.”
Wat is het grootste probleem bij het neerzetten van een premium automerk?
“Het allergrootste probleem voor toetreders in de automarkt is de wet- en regelgeving. Het is verschrikkelijk moeilijk om een auto te maken die de weg op mag. Wereldwijd zijn er 10 spelers in de zogeheten boutique-merken, waaronder het Zweedse Koenigsegg, de Italiaanse Pagani en het van oorsprong Franse Bugatti. Ook Spyker behoort tot dit illustere lijstje.”
“Dat er wereldwijd maar tien van deze merken zijn, heeft te maken met die wet- en regelgeving, die zijn namelijk dodelijk. Dat ligt aan twee aspecten: allereerst crash-tests. Dat is waanzinnig kostbaar. Om één auto gecertificeerd te krijgen, moeten er 27 tests worden uitgevoerd. Dat zijn niet allemaal werkende productiewagens. Meestal gebruik je voor de eerste 26 proeven zogeheten ‘sleds’ die qua gewicht en bouwkwaliteit het model imiteren. Die laatst is een volledig opererend model. Voor een klein merk zijn dit peperdure uitgaves.”
“Het tweede obstakel zijn de emissierechten. Dat gaat niet alleen over uitlaatgassen, maar over de uitstoot van ál je materialen. Wie een auto bouwt moet deze in een zogeheten ‘hot soak room’ zetten. Daar staat hij 24 uur op zestig graden te bakken. Vervolgens worden er luchtmetingen afgenomen van de lijm die je gebruikt, de verf, het leer en de olie. Als er waardes te hoog zijn kom je simpelweg de weg niet op.”
Veel ondernemers hebben een coach of sparringpartner, heb jij een dergelijk klankbord?
“Toen ik jong was had ik het geluk dat ik terecht kwam bij Caron Stevens Baker & Mckenzie advocaten. Willem Stevens was een fenomenale coach waar ik veel van heb geleerd, net als van ondernemer Pieter Heerema toen ik lid werd van het managementteam bij zijn offshore-bedrijf Heerema in Leiden.”
“Toen ik in ‘91 het bergings- en zeesleepbedrijf Wijsmuller kocht was ik een broekie van amper 30 jaar oud. Ik had het geluk dat ik dit samen deed met havenbaron Willem Cordia. Een inspiratiebron met een schat aan kennis over de markt. Ik had hem erbij gehaald om zoveel mogelijk van hem te leren. Een gentleman en super strateeg, beter kon ik ze niet vinden.”
“Van hem heb ik de ‘Wet van Cordia’ meegenomen. Hij zei: ‘Victor, als je verstand hebt van zaken, zoek partners die ook verstand hebben van zaken. Als je geen verstand hebt van zaken, zorg voor partners met kennis en zorg dat ze geld ‘on the line’ hebben. Zodat wanneer jij wakker ligt, zij ook wakker liggen.’ Bij Spyker sloeg ik die wet gelijk van tafel: ik had én geen verstand van de business én was de enige die er toen geld in stopte. Het resultaat was evident.”
Wat zijn onmisbare kwaliteiten als ondernemer?
“Allereerst zelfkennis. Wanneer je gaat ondernemen moet je heel goed weten waar je aan begint. Veel mensen kunnen niet tegen de druk dat komt bij het runnen van een onderneming. Die zijn ongeschikt om ondernemer te worden. Wanneer je een acquisitie van 100 miljoen euro moet doen, alles wat je hebt ‘op rood’ inzet in de hoop dat jouw beslissing de juiste is, moet je stevig in je schoenen staan. Je moet van jezelf heel goed weten wat je wel en niet kunt verdragen. Wanneer angst je tegenhoudt, moet je dit misschien niet gaan doen. Er is immers geen trucje om te leren hiermee om te gaan, zoals bij vliegangst.”
“Het tweede is een rotsvast optimisme. Wanneer je niet optimistisch bent ingesteld, kun je niet ondernemen. Je gaat kapot. Ik heb het in mijn omgeving veel gezien: mensen die weken of soms maanden tegenslag op tegenslag te verwerken kregen. Ze zakten door tot op de bodem. De kracht om met ongeacht welke situatie door te kunnen gaan, valt eveneens niet te leren. Het zit in je DNA of je hebt het niet. Als ondernemer krijg je het immers altijd moeilijk, gelukkig verschillen de gradaties qua moeilijkheid per bedrijf.”
Op welk moment uit je Spyker-carrière kijk je met veel plezier terug?
“Er zijn zo veel mooie momenten, maar de mooiste is het nieuws dat de Zweedse autofabrikant Koenigsegg de motoren voor de nieuwe Spyker-modellen gaat maken. Zij maken de mooiste motoren ter wereld en dat zij een speciale versie voor ons maken, is absoluut een hoogtepunt.”
“Daarnaast staat 2009 mij nog helder voor de geest. Toen werd Spyker vijfde in onze klasse op Le Mans. Het waren vier Ferrari’s die voor ons finishte. We hadden Porsche, jarenlang heer en meester op dit circuit, achter ons gelaten. Porsche in hun eigen spel verslaan, het was magistraal.”
Hoe heb je Koenigsegg meegekregen om de motoren te leveren?
“Dat is niet zo moeilijk, het is klein wereldje waarin iedereen elkaar kent. Enkel de contactopbouw was pittig. Een ‘engine supply agreement’ is heel ingewikkeld omdat ze een motor speciaal voor ons maken: voor Spyker, by Koenigsegg.”
“Het allerbelangrijkste van deze deal is het verkoopargument naar onze klanten toe. Koenigsegg is een ‘miljoen dollar engine powerhouse’, dat die met ons in zee gaat en dat geeft een geweldige boost voor het merk. Het brengt Spyker van een luxe merk met een redelijk mondaine Audi-motor naar ongekende combinatie van kracht en exclusiviteit.”
“Koenigsegg en Spyker lijken wat dat betreft veel op elkaar, we zijn ongeveer in hetzelfde jaar gestart, maar zij hebben in die periode 140 auto’s gemaakt, waar wij er in 17 jaar 276 hebben afgeleverd. Niet dat dit gegeven de prijs drukt, een tweedehands Spyker van 10 jaar oud gaat voor twee keer de originele verkoopprijs over de toonbank.”
Hoe bereik je klanten die enkele tonnen kunnen neerleggen voor een sportauto?
“Dat is eigenlijk heel eenvoudig. Wij moeten de consumenten met het vermogen om 450.000 dollar voor een auto te betalen zo ver krijgen om één proefrit te maken. Dan zijn ze allemaal verkocht. ‘Bums in seats’, noemen we dat concept, konten in stoelen. Wat dat betreft is Genève de ‘holy grail’ voor ons, daar krijg je het meest kwalitatieve klantcontact binnen ons segment. Daarnaast zijn ook de autoshows in New York en Los Angeles van belang en een kleinere in Pebble Beach. Daar komen wel 25.000 mensen die onze auto’s kunnen betalen.”
“Wie een auto bestelt doet een aanbetaling van 90.000 dollar. Vervolgens betalen ze de helft van de auto (minus de 90k) wanneer deze in productie gaat en de andere helft bij aflevering. Als ze ‘m dan niet komen ophalen, hebben we de productiekosten er ruimschoots uit.”
Welke ondernemersboeken zou je iedereen aanraden?
“Dwarswind, de biografie over Anthony Fokker van Marc Dierikx. En natuurlijk de biografie van Steve Jobs door Walter Isaacson. Van iedere bladzijde zul je keihard moeten lachen. Wat hebben die jongens een ongelofelijke durf gehad, wat is dat verschrikkelijk knap ondernemen.”
MKB Ondernemerscongres
Bekijk maandag 2 oktober een exclusief video-interview met Victor Muller op RTLZ. Wil je live jouw vragen kunnen stellen en leren van de lessen van de Spyker-oprichter? Koop dan nu je kaarten voor het MKB Ondernemerscongres op 26 oktober in Utrecht.
